CHĂM SÓC VÀ PHÒNG NGỪA VIÊM MŨI DỊ ỨNG

Viêm mũi dị ứng có thể gây ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe và khả năng lao động của bệnh nhân. Ngoài ra bệnh còn gây thêm những biến chứng quan trọng như: viêm xoang do tắc các lỗ thông xoang; viêm mũi xoang nhiễm trùng vì ứ đọng dịch tiết, tạo điều kiện cho vi trùng phát triển; viêm họng - viêm thanh quản do phải thở bằng miệng; viêm tai giữa do tắc vòi nhĩ; viêm mũi quá phát, suyễn và Polyp mũi.

Các loại dị nguyên gây viêm mũi dị ứng

Thường do các vật lạ bay lẫn trong không khí như:

- Phấn hoa.

- Bụi nhà, trong đó con mạt (acarien) là tác nhân chính.

- Nấm mốc.

- Bụi khói công nghiệp.

- Lông thú: Chó, mèo, ngựa.

- Các loại hóa chất.

Những chất lạ trong thức ăn như sữa, trứng, các loại đậu, hải sản; các loại thuốc kháng sinh, các loại phấn thoa, chất bôi trơn ở bao cao su, xà phòng… đều có thể gây dị ứng. Các chất này thường gây triệu chứng toàn thân hoặc ở bộ máy tiêu hóa, nhưng cũng cho những biểu hiện ở đường thở trên.

Có dị ứng hay không còn tùy thuộc vào cơ địa, tố chất di truyền của mỗi người. Tiền sử gia đình có vai trò rất quan trọng, cha mẹ bị dị ứng có tỷ lệ con bị dị ứng cao, phân nửa số con của cha và mẹ đều bị dị ứng sẽ bị dị ứng, nếu chỉ cha hoặc mẹ bị dị ứng thì tỷ lệ này là 30%.

Điều trị và phòng ngừa viêm mũi dị ứng

* Tránh tiếp xúc với dị nguyên:

- Cách điều trị viêm mũi dị ứng tốt nhất là tránh tiếp xúc với các dị nguyên và phòng ngừa không để các triệu chứng xảy ra.

- Giữ nhà khô sạch, thoáng khí, hút bụi thường xuyên, không nuôi chó mèo, diệt chuột, gián. 

- Cần loại bỏ nấm mốc, những con mạt, những nơi thiếu ánh sáng, giày cũ, sách báo cũ, cây kiểng, giấy dán tường, chiếu, mền, thảm trải nền nhà, các loại hoa khô.

Tuy nhiên, nếu có ý thức và nhận thức đúng đắn, chỉ cần bạn duy trì một thói quen tốt có thể phòng tránh và loại trừ các căn bệnh khó chịu này.

* Tăng cường sức đề kháng:

- Giữ ấm: Vào mùa lạnh bạn cần phải giữ ấm cơ thể đặc biệt là khu vực vùng cổ, ngực và mũi, không nên tắm nước lạnh. Đối với những ai phải làm việc quá khuya, dậy quá sớm cần lưu ý vì thời điểm này dễ bị cảm và dễ chuyển thành viêm mũi xoang. Tránh hít phải luồng không khí lạnh, khô một cách đột ngột, hoặc để mũi tiếp xúc trực tiếp với luồng gió máy lạnh, điều hòa đều có thể làm tổn thương, làm khô niêm mạc mũi xoang. Thực hiện một vài động tác giúp làm ấm vùng mũi vào buổi sáng: dùng hai bàn tay chụp lại hai bên vùng cánh mũi và miệng, tay xoa xoa tập thở ra hít vào, thực hiện như vậy chừng vài phút.

- Bảo vệ mũi khỏi các tác nhân gây kích ứng: Trong không khí có chứa rất nhiều những tác nhân xấu, gây kích ứng niêm mạc mũi như: bụi, khí thải, vi khuẩn, nấm mốc, khói thuốc lá, hóa chất… Cần tránh và hạn chế sự xâm nhập của các yếu tố này bằng cách sử dụng khẩu trang hoạt tính khi làm việc trong môi trường độc hại, ô nhiễm, khi đi ra ngoài đường.

- Vệ sinh vùng tai, mũi, họng: Đường hô hấp trên nếu không được vệ sinh sạch, sẽ tạo điều kiện cho các vi khuẩn ký sinh sống và phát triển. Vì vậy cần vệ sinh họng, răng, miệng thật tốt: hàng ngày đánh răng trước và sau khi ngủ dậy, sau mỗi bữa ăn và súc họng nước muối sinh lý. Khi bị viêm họng, viêm amidan, sâu răng, viêm chân răng, viêm lợi,… cần phải khám và điều trị dứt điểm để tránh bệnh trở thành mãn tính dễ gây viêm xoang về sau.

- Uống nhiều nước: Uống nhiều nước để làm loãng chất tiết nhày, giúp dịch tiết mũi lỏng hơn, chất nhày thoát ra ngoài một cách dễ dàng hơn, tránh ứ đọng, gây viêm nhiễm.

- Sử dụng thuốc hợp lý: Không nên lạm dụng một số thuốc nhỏ mũi, xịt mũi vì có thể bị lệ thuộc thuốc, gây nhờn thuốc, nhỏ thuốc đúng liều để tránh những tác dụng phụ đi kèm. Ngoài ra, những người đã bị viêm xoang mãn tính nên nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý và đi khám sớm khi có những nghi nghờ biểu hiện của viêm mũi, viêm xoang, viêm đường hô hấp.

Khi bị viêm xoang, viêm mũi bạn cũng thể xông mũi bằng nước ấm, nước muối hoặc nước có pha một chút tinh dầu như bạc hà… giúp thông mũi.

Dùng nước muối sinh lý thường xuyên để rửa mũi. Lợi điểm: làm sạch niêm mạc mũi (tránh tiếp xúc lâu giữa niêm mạc mũi và kháng nguyên, bụi, hóa chất, vi trùng), giúp thông thoáng mũi, tạo điều kiện tốt cho thuốc xịt mũi tác dụng trên niêm mạc.

* Giải mẫn cảm đặc hiệu:

Khi thất bại trong việc kiểm soát môi trường và điều trị bằng thuốc, không dung nạp thuốc hoặc nhiều cơ quan cùng bị tác động của phản ứng dị ứng. Bác sĩ sẽ tiến hành điều trị bằng giải mẫn cảm đặc hiệu cho bệnh nhân.

Sau khi thử test, biết chính xác là dị ứng với loại kháng nguyên nào, bệnh nhân sẽ được tiêm dưới da hoặc nhỏ dưới lưỡi chất kháng nguyên gây bệnh với nồng độ tăng dần, làm cho cơ thể thích ứng dần với chất đó và không dị ứng nữa.

Tỷ lệ thành công của phương pháp này là 80-90% (có hiệu quả cao nhất với các trường hợp dị ứng do phấn hoa, bụi nhà và lông chó mèo). Thời gian điều trị phải kéo dài 4-5 năm mới đạt được hiệu quả mong muốn; các triệu chứng chỉ bắt đầu cải thiện rõ sau 6-12 tháng.

Những điều cần lưu ý về viêm mũi dị ứng:

1. Cách điều trị tốt nhất là phòng tránh tiếp xúc với dị nguyên.

2. Tốt nhất là dùng thuốc để phòng ngừa các cơn dị ứng, hơn là chữa các hậu quả của phản ứng.

3. Nếu dùng corticoids thì an toàn nhất là dùng dạng thuốc phun tại chỗ.

4. Đối với những bệnh nhân bị dị ứng cần phẫu thuật, nên chữa dị ứng trước mổ để bảo đảm kết quả.

5. Phẫu thuật không chữa được viêm mũi dị ứng, nhưng nếu giải quyết được những lệch lạc về cấu trúc trong mũi thì rất có lợi. Có thể làm giảm 30- 60% những triệu chứng của viêm mũi dị ứng do làm giảm các tác nhân gây kích ứng.

6. Không phải bị nhảy mũi là dị ứng mũi.

7. Chỉ dùng kháng sinh trong các trường hợp bội nhiễm.

8. Nếu việc chữa trị một bệnh nhân dị ứng đang tốt bỗng trở nên không hiệu quả, cần xem lại dị nguyên có bị thay đổi không, bị viêm mũi do thuốc hay bị bội nhiễm?